Overal is grond!

De grond is er altijd, of je nou tienhoog bij je oma op bezoek bent of een middag aan het spelen bent op het strand. De grond geeft een basis, we staan erop en we bouwen erop, alles begint van de grond af aan. Onder de grond bestaat een wereld waar we niet zoveel van zien, er leven diertjes, de bomen hebben er hun wortels en er leven kabouters (toch?). En sommige plekken op de grond zijn heel bijzonder en heilig.

De grond geeft een basis, we staan erop en we bouwen erop, alles begint van de grond af aan.

Onderbouw

Er is natuurlijk een buitenles. En een les die over een kabouter die een smid helpt. In veel culturen bestaan verhalen over kleine wezens die onder de grond wonen. In een bewegingsles ervaren de kinderen hoe het is om gedragen te worden door de grond, erop te vallen en te liggen. In een les over begrafenissen verkennen we begrafenisgebruiken en -rituelen. Het kan gevoelig liggen en het vraagt om een respectvolle toon, al leert de ervaring dat veel kleuters begraven heel praktisch benaderen en nieuwsgierig zijn naar hoe dat gaat.

Middenbouw

Ook voor de middenbouw is er een les over kleine wezens, die onder de grond leven. Kinderen spelen landjepik, een klassiek spel waarin het voelbaar wordt, in het klein, hoe het is om land te bezitten en te veroveren. In twee lessen komen godsdienstige verhalen en gebruiken aan de orde. Een les verhaalt over Mozes die God ontmoet in een brandende struik. Het is een voorbeeld van een plek die heilige grond wordt. Een andere les gaat over de gebruiken en rituelen rond begrafenissen in de islam.

Bovenbouw

Er is een les waarin kinderen elkaar interviewen over wat geboortegrond voor hen betekent. In een andere les verkennen kinderen wat ondergronds verzet is. ‘Onder de grond’ is dan een beeldspraak voor iets wat zich aan het zicht onttrekt. In weer een andere les gaat het over aardmannetjes uit Wales, die Coblynau heten, klein en lelijk zijn. Er is een hele traditie ontstaan rondom deze mannetjes.  Ook gaat er een les over volken die in het Andesgebergte wonen die Moeder Aarde vereren. Ze noemen haar Pachamama. Kinderen maken hiermee kennis in een van de lessen.

Wat veel!

Alles wat veel is, maakt indruk. Veel geluid, veel eten, veel verschillen, veel geld. Soms verwonder je je over iets wat veel is, bijvoorbeeld de ontelbare sterren aan de hemel of al de verschillende dieren en planten die op de aarde leven. En soms roept wat veel is ook vragen en dilemma’s op. Wanneer is het genoeg? Wat kun je delen?

Alles wat veel is, maakt indruk.

Onderbouw

Met kinderen van groep 1 en 2 bedenken we wat veel is: al die dingen die je niet kunt tellen zoals zandkorrels of sneeuwvlokken. Er is een les waarin de kleuters ervaren wat heel veel stemmen teweeg kunnen brengen, door samen te zingen. In een andere les luisteren we naar een Indiaas verhaal over een hebberige koning en een roepie-boom.
Natuurlijk zijn er suggesties voor in de hoeken, om veel te lezen, experimenteren, kleuren, bouwen, spelen.

Middenbouw

De kinderen verwonderen zich over de verbazingwekkende veelheid in de wereld om hen heen en stellen elkaar vragen over delen en kiezen. Ze verkennen hoeveel verschillende soorten planten en dieren er zijn, en ze verbazen zich over de enorme hoeveelheid sterren in het heelal. Dilemma’s over genoeg en veel, over delen en kiezen, zijn er in het Griekse verhaal over de Hoorn van overvloed en in de Bijbelverhalen over de rijke jongen en over een arme vrouw die met één muntje veel weggeeft, omdat dat alles is wat ze bezit.

Bovenbouw

In een filosofisch gesprek verkennen de kinderen in de bovenbouw wat veel eigenlijk is. In een andere les kijken ze naar een kunstwerk dat is opgebouwd uit eindeloos veel stippen en puntjes. Levensbeschouwelijke tradities reiken vragen en dilemma’s aan over bezit, delen en sober leven. Zulke vragen komen ook op als de kinderen zich verdiepen in ons consumptiegedrag en de hoeveelheid afval die daaruit voortkomt. Ze denken dan ook na over de vraag: wanneer wordt het me te veel, al die vragen en ervaringen?

Waanzinnig gedroomd

Wat heb je de afgelopen nacht gedroomd? Sommige mensen weten het precies en houden hun dromen bij. Anderen weten het niet of herinneren zich af en toe een flard. Vaststaat dat iedereen droomt en dat is een fascinerend iets. Al die dromen zijn een wonderlijke afspiegeling van je leven.

Alles wat veel is, maakt indruk.

Onderbouw

Voor de hoeken zijn er suggesties voor prentenboeken, kleurplaten en een droomhoekje om in te dagdromen. Jan Klaassen en Katrijn vertellen over hun dromen en nodigen de kleuters uit om hun dromen te onthouden. De kinderen maken kennis met het Japanse monster Baku dat nachtmerries opsmikkelt en met een droomtempel in het oude Griekenland, waar mensen heengingen om bijzondere dromen te krijgen.

Middenbouw

De kinderen worden uitgedaagd om een dromenboekje bij te houden die we in de laatste les gaan bespreken. Er is een prachtig verhaal over een arme Friese schoenlapper die droomt over een brug in Amsterdam waar hij zijn geluk zal vinden. De Abenaki zijn een volk dat hoort bij de oorspronkelijke bewoners van Amerika. Zij vertellen een verhaal waarin de Grote Geest eerst de lucht, het water en dan het land maakt. Daarna droomt hij van een warboel van planten en dieren die de wereld zal gaan bevolken.

Bovenbouw

Ook met de oudste kinderen maken we een dromenboekje. In een kletspot komen boeiende vragen over wat de kinderen hebben gedroomd. Slapen doe je in Morpheus’ armen. De uitdrukking ‘Slapen doe je in Morpheus’ armen,’ gaat over de Griekse god die iedereen dromen bezorgt. Voor Aboriginals is de Droomtijd de tijd waarin voorouders aan het begin van het leven stonden. In hun dromen maken ze nog steeds contact met hun voorouders. En kinderen verkennen wat een visioen is aan de hand van de wereldberoemde toespraak van Martin Luther King: ‘I have a dream.’

Je mond is een van je gevoeligste lichaamsdelen en wat je ermee doet is heel belangrijk voor bijna alle mensen: proeven en praten. Wat je wel of niet eet en wat je wel of niet kunt zeggen, kan ons enorm bezighouden. Het is geen wonder dat er in veel levensbeschouwelijke tradities verhalen en rituelen zijn waarin de mond een belangrijke plaats inneemt.

Je mond is een van je gevoeligste lichaamsdelen.

Onderbouw

Er zijn twee lessen waarin kinderen verkennen wat je met je mond kunt doen, ze gaan vooral over proeven en praten. Verder zijn er lessen waarin bronnen uit verschillende tradities het vertrekpunt van de les zijn. Jezus geneest een man die niet kan spreken. In een Anansi-verhaal horen we waarom een krokodil met zijn bek opengesperd ligt. Hindoes kennen een ritueel waarbij de naam van een pasgeboren kind voor het eerst wordt uitgesproken.

Middenbouw

In de lessen voor de middenbouw is ruim aandacht voor hoe je kunt communiceren met de klanken die je mond kan maken. Van de impulsieve geluidjes die je maakt als je schrikt tot de weloverwogen woorden die je kiest als je bijvoorbeeld complimenten geeft. Kinderen horen over het gebruik in de islam om de naam van een pasgeboren kindje in het oor te fluisteren. En er is een les waarin we de beroemde rozijnmeditatie doen.

Bovenbouw

De lessenserie start met een verkenning wat je allemaal met je mond kunt doen. Er is een lees waarin kinderen onderzoeken wat het is om monddood gemaakt te worden en geen recht van spreken te hebben. In een andere les maken de kinderen kennis met de profeet Amos, die woorden uitspreekt namens God. De beroemde sofa van Dalí in de vorm van een mond wordt bekeken en zelf wordt er ook een ontwerp gemaakt.

De zon is een bron van inspiratie. Veel kunstenaars hebben zich door de zon laten inspireren en hebben er schilderijen of liedjes over gemaakt. Zonder de zon is er geen licht of leven. Daarom is het niet toevallig dat in levensbeschouwelijke tradities veel verhalen en rituelen bestaan waarin de kracht van de zon wordt beschreven en gevierd.

Zonder de zon is er geen licht of leven.

Onderbouw

In twee lessen verkennen de kinderen wat de zon eigenlijk is en doet. In een eerste les bedenken ze wat ze allemaal doen als de dag begint en de zon opkomt; in een andere les spelen ze met schaduw – de keerzijde van de zon. En ook de suggesties voor de hoeken zijn verkennend, met ideeën om verder te spelen met schaduw, om zonnebrillen te testen en samen boeken te bekijken over de zon.

Middenbouw

In de middenbouw zijn er twee lessen waarin verhalen uit levensbeschouwelijke tradities aan de orde komen. Een van de lessen gaat over de zonnegod Surya uit de hindoetraditie en in een andere les wordt een oud verhaal uit Hawaï verteld waarin mensen de zon vangen en afspreken dat die voortaan wat langzamer langs de hemel zal gaan zodat de dagen langer zijn.

Bovenbouw

Er zijn heel veel warme liedjes over de zon. In één van de lessen luisteren de kinderen ernaar en maken ze een playlist van de mooiste zonneliedjes. In een andere les verkennen ze hoe de zon kan bijdragen aan het opwekken van duurzame energie. En er is een les over de zon als vriend en vijand: op je huid of voor het klimaat kan de zon weldadig én verwoestend zijn.

Veel om je over te verwonderen.

Alle lessen in dit nummer gaan over wonderen of wonderlijke gebeurtenissen: van het eenvoudige en soms overrompelende gegeven dat je bestaat, tot onvoorstelbare verhalen over bijzondere mensen met bovennatuurlijke gaven. Je mag er je schouders over ophalen, giechelen of onder de indruk zijn. Maar hoe dan ook is er veel om je over te verwonderen.

Onderbouw

Met de jongste kinderen kijken we naar de natuur, die in deze tijd weer tot leven komt. We vragen aandacht voor iets wat gewoon en wonderlijk tegelijk is. In een andere les bedenken we met de kinderen hoe wonderlijk het eigenlijk is dat je bestaat en groeit. Daarnaast zijn er twee lessen met wonderverhalen uit verschillende godsdiensten.

Middenbouw

Met de middenbouwkinderen bekijken we planten en dieren van dichtbij. In een andere les verkennen we situaties waarin mensen hopen op een wonder. En in de volgende drie lessen krijgen de kinderen wonderlijke verhalen en beelden aangereikt uit verschillende tradities, zoals de piramide van Cheops, een verhaal uit het Hindoeïsme en een verhaal uit het Jodendom.

Bovenbouw

In de lessen voor de bovenbouw beginnen we met een open gesprek over wat een wonder eigenlijk is of kan zijn. In een volgende les bekijken de kinderen patronen in bloemblaadjes. En daarna zijn er drie lessen met prachtige verhalen uit verschillende levensbeschouwelijke tradities.